 |
| Tía tô là loại lá gia vị rất phổ biến ở Việt Nam |
Tía tô là loại lá gia vị rất phổ biến ở Việt Nam và được bán rất rẻ chỉ từ 1.000 - 2.000 đồng/mớ ở các chợ cóc ven đường. Tuy nhiên, khi xuất khẩu sang Nhật loại lá này lại có giá 700 đồng/lá. Việc này xuất phát từ một công ty tại Bắc Ninh trồng cây tía tô và xuất khẩu sang quốc gia này.
Lí do lá tía tô có giá đắt đỏ tại Nhật vì loại lá này là một trong những gia vị quan trọng bậc nhất của quốc gia này. Người Nhật Bản định nghĩa lá tía tô có màu đỏ hoặc xanh, giàu canxi và sắt, được sử dụng để làm món gia vị quan trọng của người Nhật Bản.
Trong quan niệm người Nhật, lá tía tô giàu chất xơ, vitamin A, C và B2 (riboflavin) và khoáng chất như canxi, sắt và kali, chứa các chất chống oxy hóa độc đáo, mạnh mẽ như Anthocyanin (cũng được tìm thấy trong blueberry, cranberry, raspberry và anh đào) và Rosmarinic acid - một chất chống oxy hóa có tính chống viêm và chống vi khuẩn rất hiệu nghiệm.
 |
| Lá tía tô đóng gói xuất khẩu |
Trong ẩm thực Nhật Bản, lá tía tô có thể được sử dụng toàn bộ hoặc cắt nhỏ, dùng tươi hoặc sấy khô. Hai loại này đều được bán rất phổ biến ở Nhật. Người Nhật coi lá này là 1 trong 7 loại gia vị thiết yếu, có nguồn gốc từ hơn 300 năm trước ở Tokyo.
Người Nhật đặc biệt sử dụng lá tía tô màu đỏ để làm 1 trong những nguyên liệu quan trọng nhất của món dưa mận umeboshi (một món dưa muối rất phổ biến trong ẩm thực người Nhật). Lúc này, lá tía tô đỏ có tác dụng làm tăng thêm hương vị của món ăn.
Lá tía tô màu xanh thường được gói xung quanh sushi hoặc được đặt như là một món trang trí trong món "sashimi". Đây là món ăn độc đáo của người Nhật mà thành phần chính là các miếng hải sản tươi sống.
Món ăn này thường được ăn kèm với nước tương, xì dầu, mù tạt, gừng, lá tía tô, củ cái trắng thái chỉ. Lá tía tô có tác dụng chính là khử mùi tanh của hải sản sống. Đây còn là thảo dược tốt cho sức khỏe, điều được đặc biệt lưu tâm trong nền ẩm thực Nhật Bản.
Cách trồng tía tô đơn giản tại nhà
 |
| Tía tô trồng rất đơn giản |
Thời vụ trồng tía tô thích hợp
Tía tô có thể trồng được quanh năm, tuy nhiên tạo đầy đủ mọi điều kiện tốt nhất cho cây sinh trưởng thì bạn nên trồng cây vào vụ Xuân khoảng từ tháng 2- 4 và vụ Thu từ tháng 8- 9, khi tiết trời ấm áp, không quá nắng đan xen những cơn mưa nhẹ.
Chuẩn bị giống
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại giống tía tô từ lá thẳng cho đến xoăn. Do đó dựa vào sở thích ăn uống của mình mà bạn có thể chọn được giống rau thích hợp.
Sau khi mua về bạn nên lưu ý một điều rằng để tăng độ ẩm cho hạt có thể nảy mầm thì bạn nên tiến hành ngâm hạt giống trong nước ấm (2 sôi: 3 lạnh) trong 2- 5 giờ. Tiếp theo bạn đem hạt giống đã ngâm đi rửa sạch rồi ủ khăn ấm đến khi hạt có giấu hiệu nảy mầm thì đem đi gieo ngay.
Chuẩn bị dụng cụ trồng
Đầu tiên bạn cần chuẩn bị dụng cụ trồng là thùng xốp hoặc chậu trồng có độ sâu tương đối lớn như các loại chậu nhựa mềm vì rau tía tô có thân hình và chiều cao vượt bậc hơn so với các loại rau gia vị khác. Tuy nhiên phải là chậu có lỗ để cây có thể thoát nước tốt tránh ngập úng.
Chuẩn bị đất trồng
Đất trồng tía tô phải đáp ứng đủ tiêu chí là sạch, tương đối tơi xốp, có hàm lượng dinh dưỡng cơ bản nhất và đặc biệt là phải khả năng giữ nước và thoát nước tốt.
Do đó bạn có thể phối trộn đất theo công thức 3 đất sạch: 3 phân hữu cơ (phân trùn quế, phân bò, phân gà… đã qua xử lí); 2 giá thể trấu hun; 2 giá thể mụn dừa.
Tuy nhiên để có thể tiết kiệm thời gian, công sức và không phải đắng đo suy nghĩ nên chọn loại phân bón hay giá thể nào mới phù hợp cho cây của mình thì bạn có thể sử dụng đất sạch hữu cơ Sfarm chuyên dùng cho rau ăn lá.
Đây là đất được phối trộn dựa trên các nguồn nguyên liệu hữu cơ thiết yếu cho cây trồng, đồng thời trải qua quá trình ủ vi sinh giúp kích thích hệ vi sinh vật phát triển toàn diện và hạn chế tối đa mầm bệnh gây hại, vô cùng thích hợp cho những người bận rộn hay chưa có kinh nghiệm nhiều trong việc trồng cây.
Sau khi đã chuẩn bị xong thì bạn tiến hành cho tất cả chỗ đất đã chuẩn bị vào trong dụng cụ trồng, chú ý là không cho quá đầy để khi trồng đất không bị đổ ra ngoài và chúng ta cũng dễ dàng chăm sóc hơn.
Tiến hành trồng
 |
| Giâm cành cũng lên tốt um |
Rau tía tô có thể trồng bằng phương pháp giâm cành, tuy nhiên khả năng sống sót rất thấp thì tía tô rất dễ bị mất nước. Do đó cách trồng tía tô tốt nhất là bạn ươm hạt rồi cấy cây con ra đất trồng. Như thế cây của bạn sẽ được trồng với mật độ phù hợp và nhanh chóng phát triển.
Giá thể ươm hạt bạn có thể sử dụng giá thể ươm hạt Sfarm, giá thể mụn dừa, giá thể trấu hun… Sau đó bạn cho giá thể vào các khay nhựa, khay xốp ươm hạt chuyên dụng, đặt hạt vào giữa các lỗ rồi phủ nhẹ lại bằng giá thể ươm.
Thường xuyên tưới nước để tạo độ ẩm thích hợp cho hạt nhanh chóng nảy mầm. Khi cây lên được 2 - 3 lá thật, thân đã khá cứng cáp thì đem trồng ra đất trồng đã chuẩn bị.
Đầu tiên, để tạo độ ẩm cần thiết cho đất bạn nên tưới một lớp nước vừa phải và xới đất lên cho thật đều. Sau đó cấy cây con với khoảng cách cây cách cây hàng cách hàng 10- 15 cm. Tiếp đến bạn nên tiến hành che nắng cho cây bằng rơm rạ hay mụn dừa, lưới che nắng cho cây tránh tình trạng mất nước.
Cách chăm sóc rau tía tô
 |
Chế độ nước
Theo kinh nghiệm trồng trọt từ ngàn xưa thì ông bà ta đã có câu : “Nhất nước, nhị phân, tam cần, tứ giống.” Do đó để tía tô nhà bạn đạt hiệu quả cao như mong đợi thì việc tưới nước sao cho hợp lí là điều rất quan trọng.
Khi mới trồng để tăng khả năng nảy mầm và sống sót, tránh bị mất nước khi còn yếu bạn nên tưới ngày 2 lần sáng chiều. Còn vào thời điểm khi cây đã lớn và bắt đầu sinh trưởng phát triển khỏe mạnh thì bạn có thể tưới 1- 2 ngày tưới cây 1 lần và có thể điều chỉnh tùy theo thời tiết.
Tuy nhiên nếu có thời gian rảnh vào buổi sáng thì bạn nên tưới cây vào thời điểm này hơn buổi chiều tối, vì tưới nước quá đẫm vào chiều tối chính là một điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh tấn bệnh sinh sôi.
Hàm lượng dinh dưỡng
Đa số các loài rau gia vị đều khá nhạy cảm với phân bón vô cơ, đồng thời nếu hàm lượng phân bón này dư quá nhiều sẽ khiến cho rau gia vị không giữ được hàm lượng dinh dưỡng và hương vị đặc trưng vốn có.
Do đó khi trồng để đảm bảo rau thu hoạch thực sự là rau sạch thì bạn có thể không cần bón phân vô cơ cho cây mà thay vào đó có thể bổ sung dinh dưỡng bằng cách sau.
Sau khi trồng cây khoảng 10- 15 ngày thì rau đã bắt đầu ra lá, rễ cũng tương đối ổn định. Lúc đó bạn có thể sử dụng các loại phân bón hữu đã qua xử lí như phân bò, phân gà Nhật, phân trùn quế, phân hữu cơ Bounce Back…
Đồng thời kết hợp cùng các loại phân bón lá hữu cơ hấp thụ nhanh chóng hơn như phân đạm cá, rong biển, phân bánh dầu dạng nước… bón định kì 2 tuần/ lần và lưu ý rằng sau khi bón phân phải tưới lại bằng nước sạch để đảm bảo cây không bị cháy lá.
Thu hoạch
Thời gian sinh trưởng của tía tô tương đối ngắn, chỉ sau khi trồng 40 ngày là bạn có thể thu hoạch những cành tía tô thơm ngon rồi đấy. Khi thu hoạch bạn có thể dùng tay để nhổ nguyên cây hoặc cắt thân cây để gốc lại từ 5- 7 cm cho cây phát triển tiếp.
