Trung Quốc trồng thành công hàng nghìn héc ta sầu riêng, cửa xuất khẩu có còn rộng mở?

Trái sầu riêng non ở thành phố Mậu Danh, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc trồng thành công sầu riêng ở đất liền.

Công bố mới đây của Viện cây ăn quả nhiệt đới (Học viện Khoa học Nông nghiệp Hải Nam), cho biết các tỉnh phía Nam nước này đã trồng thành công hơn 2.000 ha sầu riêng.

Sầu riêng của Trung Quốc sau nhiều năm thử nghiệm thất bại, hiện đã bắt đầu cho trái.Sản phẩm dự kiến bán ra thị trường năm 2024 với nguồn cung khoảng 45.000-75.000 tấn.

Viện cây ăn quả nhiệt đới cũng cho biết quy mô trồng sầu riêng sẽ được mở rộng ra phía Bắc. Trung Quốc đang tìm cách nhập khẩu cây giống chất lượng cao từ nước ngoài (bên cạnh nguồn cây giống trong nước). Nông dân của họ cũng có thể sử dụng cây sầu riêng địa phương đã ra hoa kết trái trên 3 năm, làm cây mẹ để ghép và nhân giống.

Trả lời trên Hainan Television, ông Du Baizhong, Tổng giám đốc Công ty Nông nghiệp Youqi Hải Nam, cho biết cây sầu riêng của công ty này đang phát triển tốt và cho trái đều. Sắp tới, việc mở rộng diện tích sầu riêng tại quốc gia này có thể tăng nhanh.

Việc Trung Quốc đang lên kế hoạch làm chủ nguồn cung nông sản khiến các nhóm hàng nổi bật của Việt Nam như thanh long, sầu riêng, chiếm 90% sản lượng được xuất khẩu sang thị trường này, có nguy cơ dư thừa.

Tại miền Tây, nhiều diện tích trồng lúa đã chuyển đổi sang trồng sầu riêng.

Riêng về trái sầu riêng, theo bà Ngô Tường Vy - Phó giám đốc Công ty TNHH xuất nhập khẩu Chánh Thu (Bến Tre), doanh nghiệp xuất khẩu lô sầu riêng chính ngạch đầu tiên sang Trung Quốc - lo ngại hàng Việt sẽ thất thế so với hàng Trung Quốc nếu không nâng cao chất lượng.

Ngoài ra, đại diện Công ty Thương mại Quốc tế Sunwah (Quảng Châu) cho rằng sầu riêng Việt còn đang chịu áp lực cạnh tranh lớn với hàng Thái Lan, Malaysia do được xuất chính ngạch muộn hơn. Sunwah còn dẫn kết quả nghiên cứu thị trường cho thấy trong quá trình giao dịch, có nhiều thương vụ xuất khẩu nông sản vi phạm điều kiện hợp đồng. Điều này ảnh hưởng xấu đến uy tín xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam.

Bà Phan Thị Trà My, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Việt Nam lâm thời tại Trung Quốc, cảnh báo nước này đã không còn là thị trường dễ tính để hàng Việt có thể thâm nhập dễ dàng. Hiện, nhu cầu sầu riêng của thị trường Trung Quốc rất lớn nhưng nếu vẫn làm ăn kiểu "chộp giật", hàng Việt sắp tới sẽ rất khó cạnh tranh với Thái Lan và hàng nội địa Trung Quốc.

"Hôm trước, tôi đến một kho hàng sầu riêng, thấy nhiều quả vẫn còn sâu, rệp trên vỏ. Nếu chúng ta cứ cố đóng những container hàng như vậy, khả năng cao sẽ bị trả lại", bà My nói.

Thời gian tới, xuất khẩu riêng sẽ cạnh tranh khốc liệt về chất lượng và giá thành.

Hiện số lượng các doanh nghiệp được cấp mã vùng trồng sầu riêng để xuất sang Trung Quốc còn thấp. Việt Nam đang có 246 mã số vùng trồng (khoảng 12.000 ha) và 97 mã số cơ sở đóng gói sầu riêng đáp ứng đầy đủ yêu cầu xuất chính ngạch theo nghị định thư ký kết với phía Trung Quốc.

Trong khi đó, theo Cục trồng trọt, tính đến cuối năm 2022, diện tích sầu riêng đã đạt 110.000 ha, vượt khoảng 35.000 ha so với định hướng. Hai tháng đầu năm, khi giá mặt hàng này tăng đột biến, các địa phương thuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam Bộ và Tây Nguyên còn có hiện tượng phá cà phê, hồ tiêu, lúa để trồng sầu riêng.

Với tình trạng trên, Cục trồng trọt cảnh báo việc tăng diện tích một cách ồ ạt, thiếu kiểm soát như trên sẽ dẫn đến hậu quả khó lường như cung vượt quá cầu. Ngoài ra, nếu trồng không theo quy hoạch sẽ gây thiệt hại lớn về năng suất và chất lượng sầu riêng của Việt Nam. Sản lượng sầu riêng toàn cầu tăng nhanh khi có thêm Trung Quốc gia tăng diện tích, do vậy sức cạnh tranh của trái sầu riêng dựa trên chất lượng và giá thành./.